Тікелей эфир

Әділет министрі: Назарбаев отбасының шоттары мен мүлкіне қойылған кепілдер күшін жояды

Азамат Есқараевтың айтуынша, бірінші президентке әлеуметтік қамсыздандыру, күзет, көлік қызметі, қызметтік саяжай мен пәтер қарастырылған

Бүгін мәжіліс және сенат депутаттары "Қазақстан Республикасының Тұңғыш президенті – Елбасы статусы" жөніндегі Конституциялық заңның күшін жою жөніндегі Конституциялық заң жобасын екі оқылымда да мақұлдады. Осыған байланысты журналистер Әділет министрі Азамат Есқараевтан заңға қатысты егжей-тегжейлерін сұрады. 

– Заң қабылданды, демек Елбасы барлығынан: қолсұғылмаушылығынан, басқа да артықшылықтарынан айрыла ма?

– Жоқ, бұлай деуге келмейді. Президент туралы қолданыстағы конституциялық заңға байланысты экс-президентке кепілдер берілген. Бірінші президентке әлеуметтік қамсыздандыру, күзет, көлік қызметі, қызметтік саяжай мен пәтер қарастырылған (...) Экс-президенттің өзінің жеке қолсұғылмаушылығы туралы айтсақ, оның ар-ожданы, мәртебесіне қол сұғуға болмайды. Ондай қол сұғу заңмен қудаланады.

– Заң жобасы күшін жойып отыр. Енді Назарбаевтардың отбасына қандай да бір қылмыстық істері анықталып жатса, қылмыстық із қозғауға бола ма? Өйткені бұған дейін онымен бірге тұратын адамдар заңмен қорғалған еді.

–  Заңмен ондай кепілдер көзделмеген.

– Назарбаевтың мүлкі, Назарбаев қоры, университеті, шетелдегі байлығы, тізе берсек көп қой. Оның және отбасының мүлкіне қатысты қандай да бір шаралар қабылдана ма?

– Ондай кепілдер заңмен көзделмеген. 

– Анықтап айтыңызшы?

–  Айтып отырмын ғой, ондай кепілдер заңмен көзделмеген. Президент туралы конституциялық заңмен экс-президенттерге ондай кепілдер көзделмеген.

– Егер оның мүлкі заңсыз заңдастырылған болса, қайтып алуға бола ма?

– Ол жағын құзыретті құқық қорғау органдары қарап, танитын болса, заңнамаға сәйкес шаралар қабылдау қажет.

– Отбасына қатысты айтыңызшы.

– Президент туралы конституциялық заңға сәйкес, экс-президенттің отбасына ондай кепілдер көзделмеген. 

– Олар енді қолсұғылмаушылық бойынша қорғалмайды, дұрыс па?

– Мен сұрағыңызға жауап бердім. 

– Әділет министрлігінде Назарбаевтың байлығына қатысты тізім бар ма?

– Ондай тізім жүргізген жоқпыз. 


Оқи отырыңыз: Парламент депутаттары Елбасы туралы заңның күшін жоюды мақұлдады


– Назарбаев экс-президент туралы заңда көзделген барлық кепілге ие бола ма?

– Әрине.

– Бұл үшін бюджеттен қанша қаражат қарастырылған?

– Бұл сауалға жауап беруге дайын емеспін. Бюджет мәселелері менің салам емес.

– Елбасының қолсұғылмаушылығы сақтала ма?

– Экс-президентке қатысты қарастырылған барлық кепіл сақталады.

– Қандай кепілдер қысқарды?

– Ештеңе қысқарған жоқ. Экс-президентке қатысты барлық кепіл сақталады.

– Сонда ол қандай кепілдерін жоғалтты?

– Заңда көрсетілмегеннің бәрін жоғалтты.

– Мысалы?

–  Күшін жоюға ұсынылған заңда бұрын мүлкі, шоттары, отбасының мүшелеріне сәйкес кепілдер болған. Заң қабылданған жағдайда бұлар күшін жояды. 

– Қандай кепілдер?

–  Заң күші жойылғаннан кейін тұңғыш президенттің отбасының шоттарына, мүлкіне қойылған кепілдер күшін жояды.

– Экс-президент мемлекетке опасыздық жасаса, қандай жаза болады?

– Ол заңнамен көзделген жазаға тартылуы мүмкін. Бірақ оны тергеп, заңнамамен көзделген тәртіппен қарау керек.

– Конституцияда бекітілген Тұңғыш президент туралы заң бар. Қазір күші жоюға ұсынылған Елбасы туралы заң бар. Бірінші президентті қорғайтын тағы қандай да бір заңдар бар ма?

–  Бірінші президенттің кепілдері мен қолсұғылмаушылығы туралы тек Президент туралы конституциялық заңда қарастырылған. Басқа заңдар жоқ.

– Бұл қолсұғылмаушылықтары туралы ғой. Мен артықшылықтар туралы айтып отырмын. Мысалы, кеше Құрметті сенатор атағын алып тастады. Тағы да басқа атақтары туралы сұрап отырмын. Олар да қайтарып алына ма?

–  Бірінші президенттің статусы, артықшылықтары туралы жиырмадан астам заң бар. Бұл заңдар тиісті түрде сарапталады, бұл кешенді жұмыс. Кейін тиісті шешім ұсынылады.


Оқи отырыңыз: Саиров саяси монополия туралы: Мұндай олқылықтарға қоғамдық иммунитет қалыптастыру керек


– Қанша уақытта барлық заңдардан бірінші президентке қатысты баптарды алып тастай аласыздар?

–  "Қазақстан Республикасының Тұңғыш президенті – Елбасы статусы" жөніндегі Конституциялық заңның күші жойылғаннан кейін барлық заңдардан бұл нормалар алынып тасталады. Мерзіміне келсек, заң шығару процесін жеделтеліген мерзімде жүргізуге болмайды. Сондықтан кешенді жұмыс жүргізіледі, сараптама жасалады. 

– Бүгін ұсынылған заң жобасы қашан күшіне енеді? 

– Парламенттің бірлескен отырысында қабылданды. Енді президенттің қарауына жіберіледі. 

– Қол қойылған күннан бастап күшіне ене ме?

– Шамамен қол қойылғаннан сәттен бастап күшіне енеді.

– Елбасы кеңсесі, Елбасы кітапханасы, резиденциялар не болады?

–  Бұл мәселелер қазір күшін жоюға ұсынылған заңда көзделген. Енді осы заң күшін жояды. Сондықтан заңнамада көзделген тәртіппен кеңсе, тағы басқа нәрселердің сұрақтары қаралады.

– Резиденциясы ше?

–  Экс-президентке мемлекеттік саяжай көзделуі мүмкін. Сондықтан бұл заңнама шеңберінде шешіледі. 

– Осыдан кейін кеңсеге, кітапхана қаражат бөлуді қоямыз ба?

–  Қабылданған заңға сәйкес, президент кеңсесі, кітапханасы, басқасы бойынша тиісті шешім қабылданады. 

– Тұңғыш президент қоры ше?

– Бәрі заң аясында қаралады.

– Назарбаевтың зейнетақысы қанша?

–  Экс-президенттің зейнетақысы Президент туралы заңның талаптарына сәйкес, президент шешімімен президент жалақысының 80 пайызына дейін қарастырылған.

– Президент қанша жалақы алады?

– Оған мен жауап бере алмаймын

– Егер отбасы мүшелері Қазақстаннан капитал шығару, мемлекетке опасыздық жасау туралы қылмыстармен байланысты болса, олар да Қазақстанның қарапайым азаматтар сияқты жауапқа тартыла ма?

– Тиісті мәселелер белгіленген заңнамалық тәртіппен қаралатын болады.

– Түсініксіз жауап бердіңіз.

– Белгіленген қылмыстық-процессуалдық, қылмыстық кодекстер бойынша қаралады.

– Яғни, ешқандай артықшылығы болмай ма?

– Бұрын қарастырылған кепілдер күшін жояды.

– Заңның кері күші бар ма?

– Заңның кері күші жоқ.

– Кей деректер бойынша, Назарбаевтың қорында 8 млрд доллар, ұшақтар, қонақ үйлер, Жусан банк бар. Заңсыз алынған активтерді қайтаруға бола ма?

– Менде мұндай ақпарат жоқ.

– Егер капитал елден бүгінгі күнге дейін шығарылған болса, олар қарапайым азаматтар сияқты жауапқа тартыла ма? Әлде бүгінгі күнге дейін шығарылған капиталды бақылау мүмкін емес пе?

– Қолданыстағы заңнамада қарастырылған белгіленген қылмыстық іс жүргізу тәртібіне сәйкес, мәселелерді уәкілетті органдар қарайды және қабылдайды. Өйткені бұл менің салам емес. Сондықтан тиісті шешімдерді солар қабылдайды.

– Назарбаевқа қатысты тым қатты шешім қабылдап жіберген жоқсыздар ма? Сіздің азаматтық көзқарасыңыз қандай?

– Маусым айында бүкілхалықтық референдум болды. Халық болып Конституцияға өзгеріс енгіздік. Сол халықтың шешімін қазір жүзеге асырып жатырмыз. Конституция бойынша биліктің бірден-бір қайнар көзі – халық. Халықтың көзқарасын, ынтасын осылай жүзеге асыру арқылы қазір Парламентте заң жобасы қаралды.

– Сіздің көзқарасыңыз қандай, аяушылық жоқ па?

– Аяушылық, басқа мәселелер заң тұрғысынан қаралмайтын нәрсе ғой. Сондықтан заң бойынша шешім дұрыс қабылданды деп ойлаймын.

Серіктестер жаңалықтары